Twórczość Zbigniewa Tomaszczuka wyrasta z podstawowego pytania o to, na czym polega zadanie fotografii. Artysta udziela odpowiedzi w sposób zdecydowany – jest nim rejestracja rzeczywistości. Jednak ta jednoznaczna odpowiedź nie przesądza, że uznamy rejestrowanie rzeczywistości za czynność prostą i jednoznaczną. Z rzeczywistością mamy ten problem, że istnieje ona poza nami, a jednocześnie w naszym myśleniu o świecie czynimy go „swoim” – a więc do pewnego stopnia odmiennym od rzeczywistości percypowanej przez innych. Dlatego też z fotografią mamy problem, bo z jednej strony, niby pokazuje to, co jest (a więc uznać ją można za obiektywną), a z drugiej, działanie fotografa ją subiektywizuje. Tomaszczuk był tego świadomy, kiedy w 1990 roku pisał: „Jako fotograf znajduję się pod ustawiczną presją rzeczywistości, chodzi jednak o to, aby fotografia nie była tylko prostym odzwierciedleniem rzeczywistości, lecz próbą nadawania temu odzwierciedleniu znaczeń”. Wieloletni dorobek fotografa potwierdza, że Tomaszczuk tym założeniom jest wierny.

[…] twórczość Tomaszczuka należy od obszaru fotografii-ekspresji. Nie znaczy to jednak, że jego prace nie są oparte na rzeczywistości. Jest wręcz przeciwnie – fotograf pokazuje, że tylko starannie obserwując i analizując obserwowaną rzeczywistość można dotrzeć do jej sedna i usensownić jej obecność dla człowieka. W twórczości Tomaszczuka trudno znaleźć radykalne „zwroty”, które sprawiałyby, że któryś z proponowanych przez niego sposobów myślenia o fotografii traci aktualność i jest zastępowany kolejnym. Raczej funkcjonują one równolegle, powracając i przeplatając się pozostałymi. Wyróżniłabym trzy zasadnicze nurty jego fotografii: komentarz społeczny, analizowanie znaczeń i dokumentowanie śladów.